سوانح رانندگی از اتفاقات پرشماری است كه انسان هنگام تردد در خیابان ها یا جاده ها ممكن است با صحنه هایی از تصادف مواجه شود كه مصدومانی بر جای گذاشته است، دانستن بهترین اقدام پیش از رسیدن اورژانس یكی از ملزومات در نجات مصدومان است.
اولین و مهمترین قدم در برخورد با حادثه دیدگان سوانح رانندگی تماس با مركز فوریت های پزشكی با شماره تلفن 115 و ارایه ادرس دقیق محل حادثه به آنهاست. در تماس با مركز اورژانس با حفظ خونسردی كامل تمام اطلاعات مورد نیاز از جمله نام دقیق خود و آدرس دقیق محل حادثه را اعلام كنید.
محل وقوع حادثه و هرگونه تقاطع یا نشانه دیگر، تعداد، جنس و سن تقریبی مصدومان و هر چیزی كه در مورد وضعیت آنها می دانید، جزییات هر نوع خطر مثل گاز، مواد سمی، صدمه خطوط نیرو یا وضع آب و هوا را ذكر كنید.
یكي از عوارض عمده‌اي كه معمولاً بعد از سوانح و صدمات وارده به اشخاص ایجاد مي‌شود، ضربه و آسیب به اعضای مختلف بدن است كه منجر به اشكال مختلف آسیب از قبیل خونریزي‌ها و شكستگي‌ها مي‌شود. خونریزي به مواردي از مصدومیت گفته مي‌شود كه براي آن خون از قسمت‌هاي مختلف بدن خارج می شود. به طور كلي خونریزي به دو صورت مشاهده مي‌شود،
نوعي از خونریزي كه در آن به دلیل پارگي عروق سطحي و یا عمقي بدن، خون به بیرون مي ریزد كه براساس نوع رگي كه آسیب دیده است سه نوع خونریزي خارجي وجود دارد. در خونریزی وریدي، خون خارج شده از بدن تیره تر بوده و به آرامي خارج مي‌شود و حالت جهشي ندارد، در خونریزی شریاني، خون خارج شده از بدن روشن بوده و حالت جهشي دارد و با سرعت بیشتري خارج مي‌شود و در خونریزی مویرگي، خونریزي خفیف بوده و مشكل حادي ایجاد نمي‌كند. برای كنترل خونریزي با توجه به شدت و نوع خونریزي مي‌توان از روش‌هاي زیر استفاده كرد:
1- فشار مستقیم: محل خونریزي را با استفاده از گاز استریل یا دستمال تمیز با استفاده از دست محكم فشار دهید تا خونریزي قطع شود. در صورت قطع خونریزي همان پانسمان انجام شده را با باند در محل ثابت كنید.
۲- بالا نگه داشتن عضو: اندام دچار خونریزي را بالاتر از سطح بدن نگهدارید.
۳- فشار بر نقاط خاص: اگر با روش‌هاي فوق خونریزي كنترل نشود از فشار بر نقاط خاص كه شریان‌هاي اصلي بدن در آنجا از نزدیك سطح بدن و روي استخوان عبور مي‌كنند، استفاده كنید.
۴- استفاده از تورنیكه: با استفاده از تورنیكه باند یا نوار پارچه‌اي یا لاستیكي بالاي محل خونریزي را ببندید. (این آخرین راه حل است).
۵- بعد از كنترل خونریزي محل زخم را شستشو داده و تمیز كنید. اما از برداشتن لخته‌هاي تشكیل شده در محل خودداري نمایید تا خونریزي تكرار نشود.
۶- در صورت شدت جراحات مصدوم را بلافاصله به مركز درماني انتقال دهید. * خونریزی داخلی و اقدامات اولیه * خونریزي از ارگان‌هاي داخلي بدن همچون كبد، طحال، معده و روده را كه خون در داخل بدن جمع شده و به بیرون راه پیدا نمي‌كند، خونریزي داخلي مي‌گویند.
علایم خونریزی داخلی برحسب محل خونریزي مي‌تواند استفراغ خوني یا مدفوع خوني یا سیاه رنگ، ادرار خونی، كبودي دور چشم و تورم پشت گوش، تورم و كبودي اندام‌ها، درد شكم، سرفه و خلط خوني باشد.
* علایم و نشانه‌هاي عمومي خونریزي داخلي *
مصدوم دچار رنگ پریدگی، تندي ضربان قلب، سرگیجه، تهوع و استفراغ است و در صورت شدت خونریزي، شوك اتفاق مي‌افتد.
* اقدامات اولیه *
- وضعیت راه هوایی - تنفس و قلب و گردش خون را بررسي كنید. - احیای قلبي - ریوي را در صورت لزوم شروع كنید. - علایم حیاتي را كنترل كرده و ثبت نمایید. - در صورت لزوم شوك را درمان كنید. - به مصدوم اكسیژن داده و هیچ چیزي نخورانید. - مصدوم را به نزدیك‌ترین مركز درماني انتقال دهید. - از حركت دادن مصدوم، اكیدا خودداری نمایید، چرا كه احتمالا شدت خونریزی را افزایش می دهد.
شكستگي نیز یكي دیگر از صدماتي است كه در تصادفات و حوادث اتفاق مي‌افتد و به دو نوع تقسیم مي‌شود:
* شكستگي باز *
در این نوع شكستگي قطعات استخوان شكسته باعث پارگي پوست شده و از بدن خارج مي‌شود و یا زخم شدید و نافذي وجود دارد كه پوست را به محل شكستگي مرتبط مي‌سازد.
* شكستگي بسته *
در این نوع شكستگي قسمتي از استخوان كه شكسته از قسمت سطحي و پوست بدن خارج نشده و قابل رؤیت نیست. عضوي كه دچار شكستگي شده داراي درد شدید بوده و تورم همراه با كبودي در محل ضربه مشاهده مي‌شود، همچنین در حركت و عمل طبیعي عضو آسیب دیده، اختلال ایجاد شده و دچار تغییرشكل مي‌شود. در صورت شدید بودن شكستگي ممكن است در اثر درد و خونریزي شدید مصدوم دچار شوك شود.
* اقدامات اولیه *
- علایم حیاتي و وضعیت راه هوایي - تنفس و گردش خون مصدوم را بررسي كنید و در صورت نیاز به احیای قلبي - ریوي عملیات را شروع كنید. - عضو شكسته را در همان وضعیتي كه است بي‌حركت كنید. - در محل آسیب دیده كیسه یخ بگذارید.
- در صورتي كه شكستگي در ناحیه سر و گردن و ستون فقرات باشد از جابه‌جایي گردن مصدوم خودداري و هنگام انتقال وي به مركز درماني براي ثابت نگهداشتن آن از بالش یا كیسه‌هاي شن در اطراف گردن و تنه و یا آتل تمام قد استفاده كنید. -
در شكستگي اندام‌ها (دست و پا) با استفاده از آتل چوبي یا فلزي و در غیر این صورت از وسایلي مانند چوب یا چیزي كه بتوان به‌جاي آتل از آن استفاده نمود اندام آسیب‌دیده را ثابت كرده و بیمار را به مركز فوریت‌هاي پزشكي منتقل كنید.
- یادآور مي‌شود در شكستگي ستون فقرات بسیار با احتیاط عمل كنید و از هرگونه جابه‌جایی بپرهیزید بدون حركت دادن به بدن مصدوم با تخته چوب بلند یا آتل تمام قد او را ثابت نگهدارید.
- در مورد مصدومین دچار دررفتگي و یا پیچ خوردگي اندام‌ها اقدامات اولیه را مانند شكستگي‌ها انجام دهید.
رییس مركز مدیریت حوادث و فوریت های پزشكی آذربایجان شرقی از انجام 15 هزار و 551 مورد عملیات در سه ماهه اول سال جاری توسط پایگاه های شهری و جاده ای مركز مدیریت حوادث و فوریت های پزشكی استان خبر داد.
دکترحامد جعفرزاده با بیان اینكه بیشترین تعداد ماموریت ها در پایگاه های شهری به ویژه در پایگاه های شهری تبریز صورت می گیرد، گفت: هر پایگاه در شهر تبریز به طور متوسط بین 8 تا 10 ماموریت در طول شبانه روز انجام می دهد. وی متوسط ماموریت های جاده ای نسبت به شهری را كمتر عنوان كرد و یادآور شد: سختی حاكم بر ماموریت های جاده ای این تفاوت آماری را جبران می كند.
دکترجعفرزاده بخشی از افزایش تعداد ماموریت های مركز فوریت های پزشكی استان را ناشی از افزایش فرهنگ مردم در استفاده از خدمات 115 عنوان كرد و افزود: افزایش تعداد پایگاه ها نیز در این رشد آمار بی تاثیر نبوده است. وی یادآور شد: ارایه ادرس دقیق در زمان تماس با اروژانس در خدمت رسانی به موقع موثر است. وی از مردم خواست هنگام مشاهده آمبولانس در حین رانندگی به ویژه آمبولانس فوریت های پزشكی (اورژانس 115) حتما راه را برای عبور آن باز كنند.
مسوول روابط عمومی مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی استان نیز گفت: متاسفانه حضور همیشگی مردم و رانندگان در حال عبور به منظور تماشای صحنه تصادف، مانع از امداد رسانی سریع و به موقع خودروهای امدادی به مصدومین شده و تلفات جاده ای را دو چندان می كند.
همچنین استفاده از وسایل ایمنی، صندلی ویژه كودك و كلاه ایمنی در موتورسیكلت موجب كاهش آسیب ناشی از تصادف می شود. وی تاكید كرد: بستن كمربند ایمنی برای تمام سرنشینان خودرو، حجم تلفات را در مواقع بروز سوانح رانندگی كاهش می دهد.
حسینقلیزاده گفت: مزاحمت تلفنی برای شماره 115 می تواند جان انسان های بیمار و نیازمند به خدمات اورژانس را به خطر اندازد. وی یادآور شد: خدمات اورژانس 115 رایگان است و تمامی مصدومین حوادث رانندگی در بیمارستانها به صورت رایگان ارائه خدمات میشود..