واژگونی پیکان حادثه ساز شد؛واژگونی پیکان وانت هفت تن را روانه بیمارستان کرد؛واژگونی دو خودرو، شش کشته و زخمی برجای گذاشت؛واژگونی پژو، پنج کشته و زخمی بر جای گذاشت؛واژگونی کامیون، راننده خود را به کام مرگ فرستاد؛ اتفاقاتی از واژگونی خودرو در محورهای مواصلاتی استان در مدت کمتر از دو هفته؛ که به تیتر برخی از خبرگزاری ها و سایتهای خبری تبدیل شده است.
بنا بر اعلام مسئول روابط عمومی مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی استان، از تاریخ 1 مرداد 91 لغایت 10 مرداد، 34 مورد واژگونی خودور در محورهای مواصلاتی استان، به مرکز فوریتهای پزشکی استان گزارش شده است که در این میان، 13 تن فوت و 36 تن دیگر نیز، راهی بیمارستان شده اند.
حبیب حسینقلیزاده جاده های خالی و خلوت را وسوسه انگیز توصیف کرده و یادآور می شود: اکثرا مشاهده می شود که واژگونی خودور در ساعات خلوت جاده ها و به دنبال آن، سرعت گرفتن راننده ها برای رسیدن به مقصد صورت می گیرد.
به نظر حسینقلیزاده پراید، پیکان، جرثقیل، پاترول و زانتیا، اف.جي كروزر و یا بعبارتی نوع ماشین، تفاوتی در واژگونی و یا عدم واژگونی در جاده ها ندارد، چرا که عدم کنترل سرعت مطمئنه متناسب با توان خودرو، نداشتن مهارت لازم برای رانندگی، هر طیف از خودورها را با خطر واژگونی مواجه خواهد ساخت.
بررسی دلایل اینکه خودرو بدون برخورد با وسیله ی نقلیه ی دیگر، واژگون شود، جای بحث دارد، ولي عموما كارشناسان راهنمايي و رانندگي و تصادفات، عواملي چهارگانه براي آن برمي شمارند.
به اعتقاد سرهنگ زارعی، کارشناس تصادفات در راهنمایی و رانندگی «بي مهارتي»، «عدم اتخاذ سرعت مناسب با شرايط جاده»، «نقص فني خودرو» و «نقطه حادثه خيز» عوامل دخيل در واژگوني خودروها هستند؛ حال آنکه بی مهارتي راننده شامل: «بي مهارتي قانوني» و «بي مهارتي فردي» است.
رابطه ی متقابل سرعت و واژگونی خودرو
این سرهنگ بازنشسته یادآور می شود «اتخاذ سرعت متناسب با خودرو، تعداد سرنشين و موقعيت مسير بسيار در واژگونی خودروها حائز اهمیت است؛ چرا که وقتي خودرو با حداقل سرنشين در حال حركت است سبك تر است و بديهي است كه با سرعتي در يك پيچ ممكن است از كنترل خارج شده و ضمن خروج از جاده واژگون شود، حال آنکه با همان سرعت ولي با تعداد سرنشين بيشتر سنگين تر شده و ممكن است از بروز اتفاقات تلخ جلوگیری کند.
سرهنگ زارعی که تجربه ی 35 سال رانندگی دارد، بر این باور است که «توجه نكردن به شيب جاده، عرض جاده و پيچ جاده عواملي است كه در كنار سرعت غيرمطمئن و عدم تسلط مي تواند كار راندن را به واژگوني خودرو بكشاند.»
سيستم ترمز، سطح عاج لاستيك ها و فرمان پذيري ماشين از جمله نقص های فنی است که به اعتقاد سرهنگ عزیزی منجر به واژگوني خودرو می شود؛ او مي گويد: «راننده، خود بايد بداند كه ترمز ماشينش چگونه است، رانندگي با لاستيك هاي ساييده و كم عاج مي تواند به لغزندگي كمك كرده و با يك ترمز كوچك يا چرخاندن فرمان بي مورد كار را به واژگوني خودرو بكشاند.»
سرهنگ عزیزی ادامه می دهد:پیچ های تند و شيب جاده ها، و به عبارتی مهندسی ساز نبودن برخی مسیرها نیز از عوامل تاثیر گذار بر واژگونی خودروها محسوب می شود، حال آنکه رانندگان می توانند با رعایت سرعت مطمئنه در این مسیرها، تا حدی این عامل تاثیر گذار بر واژگونی خودورها را کمرنگ جلوه دهند.
در کنار بررسی علل واژگونی خودرو، بررسی تلفات چشمگیر واژگونی خودرو نیز قابل بررسی است، تعداد سرنشین های خودرو معمولا در جاده ها چهار یا پنج نفر است و کمتر تک سرنشین را در جاده ها مشاهده می کنیم.
نوعدوستی و خانواده دوستی در فرهنگ کشورمان منجر به ازدیاد ترددهای بین شهری شده و متعاقبا یک خانواده با هم و به تعداد پنج نفر و یا بیشتر با یک خودرو سفر می کنند که در صورت عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، تلفات دو چندان می شود.
67 تا 70 درصد تصادفات به «عامل انساني» ربط دارد
سوال این است که در مثلث تصادفات که شامل انسان، راه و خودرو است کفه کدام یک از آنها در تصادفات جاده ای کشور سنگینی می کند ؟
با توجه به اینکه بنا به اظهارات سرهنگ 'محمد رضا مهماندار' رییس پلیس راه راهور ناجا، 70 درصد تلفات ترافیکی در کشور در جاده ها اتفاق می افتد، باید این مهم را نیز مورد توجه قرار داد که پليس همواره بر اين تاكيد دارد كه 67 تا 70 درصد تصادفات نیز به «عامل انساني» ربط دارد.
حوادث رانندگی و جاده‌ای یک چالش بین‌المللی است و براسا‌س آمار و اطلاعات سازمان‌های مختلف، هر ساله در جهان بیش از یک میلیون و 200 هزار نفر جان خود را بر اثر تصادفات رانندگی از دست می‌دهند و ده‌ها میلیون نفر نیز مجروح می‌شوند.
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی نیمی از افراد کشته شده در تصادفات رانندگی و جاده‌ای را افراد بین 15 تا 44 سال تشکیل می‌دهند که جزو نان‌آوران خانواده خود بودند.
در این میان، آمار تلفات جاده ای در ایران نسبت به کشورهای پیشرفته چشمگیرتر است؛ تا جایی که در اتحادیه اروپا به دلیل آنکه 'راه' از استاندارد بالا برخوردار است و وسیله نقلیه نیز دارای ایمنی بالایی است از هر یکصد نفر آسیب دیده، دو نفر فوت می کنند اما در کشور ما در سال گذشته از هر یکصد نفر، 15 نفر، فوت کردند.
قبح تخلف رانندگی در کشور، خیلی بالا نیست
نمی توان از تخلف راننده ها نیز چشم پوشی کرد، در کشورهای اروپایی نیز در حین رانندگی تخلف صورت می گیرد؛ اما در آنجا قبح تخلف بیشتر است به گونه ای که دیگر به صورت یک تخلف صرف به آن نگریسته نمی شود و بلکه تخلف در رانندگی یک جرم تلقی می شود حال آنکه در کشور ما موضوعات رانندگی و ناهنجاری های رانندگی در حد تخلف است و قبح آن خیلی بالا نیست.
در سال 89، 14 هزار نفر در جاده‌های برون‌شهری، حدود دو هزار و 500 نفر در راه‌های روستایی و مابقی تا سقف 23 هزار نفر در درون شهرها بر اثر تصادفات جان خود را از دست داده‌اند.
فوت 114 تن و مصدومیت دو هزار و 282 تن در جاده های آذربایجانشرقی
گفتنی است بر اساس گزارش پزشکی قانونی آذربایجانشرقی، در دو ماهه نخست امسال، 114 تن در حوادث رانندگی جان خود را از دست داده و آمار دو هزار و 282 تن، مصدوم حوادث رانندگی در مرکز پزشکی قانونی استان ثبت شده است که از این تعداد یک هزار و 663 نفر مرد و 619 نفر زن هستند.
در گزارش با اشاره به محل وقوع تصادفات منجر به فوت در سال جاری آمده است:بیشترین تلفات حوادث رانندگی با 64 مورد در جاده‌های برون شهری و پس از آن با 34مورد در تصادفات درون شهری و 16 مورد در جاده‌های روستایی گزارش شده است.
کارشناسان راه و ترابری در بررسی سهم وسیله ی نقلیه در مورد نسبت کشته ها به مجروحان که در کشور ما بالای 10 درصد است اما در مطالعات جهانی 2 درصد و در کشورهای پیشرفته شاید به زیر یک درصد نیز برسد، بر این باورند که؛ به رغم اینکه سالانه خودروهای زیادی تولید و وارد می شوند اما فرهنگسازی مناسب صورت نگرفته، تا جایی که منفعل برخورد کردن ما، باعث شده است تا هزینه ها افزایش یابند.
كارشناسان بر نقش عامل انسانی بسیار تاكید می‌كنند و بر این باورند كه ضروری است از طریق آموزش و فرهنگسازی از سهم این عامل مهم در تصادفات كم كرد.
نوع آسفالت جاده‌ها، شیب جاده، جداول، گاردریل، شانه خاکی، پیچ‌های خطرناک و ... در کاهش یا افزایش تصادفات نقش مهمی دارند؛ اما عدم لحاظ حوزه ی فوریتهای پزشکی در فرایند ساخت جاده ها و بعضا استقرار برخی از پایگاههای فوریتهای پزشکی در نقاط کور، زمان انتقال مجروحان به بیمارستان را افزایش داده و باعث مرگ مصدومین در مسیر انتقال به مراکز درمانی می شود.
ذکر این مهم نیز خالی از لطف نیست که؛ سالانه تصادفات به وقوع پیوسته در کشور بیش از 20هزار کشته و 200هزار مجروح بر جای می‌گذارد که می‌توان گفت هر ساله شاهد سونامی تصادفات در کشور هستیم.
مصادیق رعایت فاصله ایمنی در ایران مشخص نیست!
دکتر جعفریروانشناس در خصوص تاثیر شخصیت رانندگان بر وقوع حوادث رانندگی یادآور می شود: اخیرا با افزایش توجه افراد به اتومبیل، رفتارهای جالبی از رانندگانی که سعی دارند و با اتومبیل یا شیوه رانندگی خود نظر دیگران را جلب کنند، سر می زند؛ آنها معمولا با سرعت و سبقت غیرمجاز و هراس انگیز و انجام حرکات نمایشی در محل هایی که رانندگان معمولی و خانواده دیگران در آن رهگذرند، لجبازی با دیگر رانندگان، سعی بر جذب افراد خاص و جلب توجه اطرافیان دارند. اما این کار نه تنها جذاب و شاهکار نیست بلکه نشانه ضعف فرهنگی و عدم کنترل فردی نیز به شمار می رود.
این کارشناس یادآور می شود:در هیچ کجای قوانین رانندگی یا اجتماعی درج نشده است که استفاده از سیستم صوتی پرقدرت با صدایی فراتر از مافوق صوت و همچنین استفاده از شیشه های تیره، پرده عقب خودرو یا لامپ های غیر مجاز، سرعت و سبقت های حادثه آفرین و خطرناک، نصب بوق های گوشخراش و استفاده عمدی و بی مورد از آنها، اتومبیل و رانندگی افراد را به نوعی هنر و افتخار تبدیل می کند.
این روانشناس بر این باور است که نقطه شروع اصلاح فرهنگ رانندگی در ایران، رعایت فاصله است. طبق قانون رانندگان موظفند “فاصله ایمن” را رعایت کنند. این تعریفی کلی است که نه مصادیقش مشخص شده و نه به رانندگان در این مورد آموزش داده شده است.
تابلوهای قواعد رانندگی در ایران، کاملا بی‌معنا هستند
اما نه تنها در ایران به رعایت فاصله توجهی نمی شود، تابلوهای قواعد رانندگی نیز در کاملا در حاشیه ی دید رانندگان قرار دارند.
به نظر می‌رسد تابلوهای قواعد رانندگی در ایران کاملا بی‌معنا هستند، بی‌اعتنایی به تابلوها یعنی بی‌اعتنانی به جامعه.
نکته ی مورد تاکید این است که:باید این مهم در بین رانندگان فرهنگ سازی شود که در هنگام رانندگی پیوسته به یاد داشته باشند که رانندگی سالم، نشان دهنده پرستیژ بالا و شخصیت ارزشمند است، نه اتومبیل گران قیمت و مدل بالا.
شاید قوانین سخت گیرانه از جمله اعلام کد جدید جرائم رانندگی از آبان سال ۱۳۹۰ در ۱۷۱ مورد، (حداقل جریمه در ایران را به ۳هزار تومان و حداکثر ۲۰۰ هزار تومان) بتواند، برخی رفتارهای پر خطر در رانندگان را کنترل کنند، اما فرهنگ سازی می‌تواند رعایت قوانین رانندگی را برای هر راننده به امری درونی تبدیل کند.
هر چند بنا به اظهارات کارشناسان جاده های ایران هنوز یکی از مرگبارترین جاده های جهان هستند؛ ولی شاید بتوان، کفه ی تاثیر عامل راه و خودرو را با سرمایه گذاری بر روی سوانح جاده ای تقلیل داد، اما کاهش تاثیر عامل انسانی در بروز تصادفات، تنها با تغییر فرهنگ رانندگی در بین رانندگان و رعایت کامل قوانین رانندگی از سوی رانندگان و تمام سرنشینان خودروها میسر خواهد بود.
گزارش از/ سپیدار
منبع: ایسنا